چرا برخی افراد همیشه خسته هستند؟

کریستوفر بارنز، استاد رفتار و مدیریت سازمانی در دانشگاه واشینگتن در سیاتل که درباره نحوه‌ی تأثیر بی‌خوابی بر محیط کار مطالعه می‌کند، می‌گوید: «به روش‌های زیادی می‌توانیم احساس خستگی کنیم.» به عنوان مثال، خستگی جسمی وجود دارد که نوعی خستگی است که ممکن است پس از پیاده‌روی طولانی یا جلسه ورزش شدید احساس کنید. ویکی ویتمور، از مدیران برنامه مؤسسه ملی سلامت در بتسدا مریلند که زیست‌شناسی خستگی را مطالعه می‌کند، توضیح می‌دهد این خستگی فیزیولوژیکی طبیعی است. درک آن آسان است و مدت‌ها است پژوهشگران درباره خستگی عضلانی مطالعه می‌کنند.

ویتمور می‌گوید، در دهه گذشته سرانجام دانشمندان به خاطر پیشرفت در فناوری‌های تصویر برداری و آزمایش‌های بیوشیمیایی که به ما این امکان را می‌دهد تغییرات مغز را در زمان واقعی مشاهده کنیم، موفق شده‌اند جنبه‌های دیگر خستگی را مطالعه کنند.

خستگی می‌تواند به دلایل بی‌شماری ایجاد شود. خستگی نشانه بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات مزمن ازجمله سرطان، ام‌اس، کووید طولانی‌مدت، افسردگی و انسفالومیلیت میالژیک است. خستگی همچنین می‌تواند ناشی از دلایل کمتر جدی باشد. آدام که در دانشگاه آبردین به مطالعه این موضوع مشغول است که خستگی چگونه روی افراد مبتلا به میلوما، نارسایی قلبی و کووید طولانی اثر می‌گذارد، می‌گوید: «مهم است که بین خستگی مرتبط با بیماری و خستگی غیرمرتبط با بیماری تمایز قائل شویم. اگر بتوانیم انواع مختلف خستگی را از هم تمایز دهیم، ممکن است بتوانیم به‌طور متفاوتی با آن‌ها مقابله کنیم و راه‌حل‌های متناسب با هر کدام ارائه دهیم.»

فواید خواب کافی بارها مورد تاکید قرار گرفته است (مقدار خوابی که بزرگسالان نیاز دارند، متفاوت است، اما بیشتر افراد به هفت ساعت یا بیشتر خواب شبانه نیاز دارند و کارشناسان ۷ تا ۹ ساعت خواب را توصیه می‌کنند).

بدون خواب، بدن ما قادر به ترمیم عضلات، تقویت ایمنی، تنظیم عواطف، تثبیت خاطرات و اطلاعات جدید و موارد مهم دیگر نخواهد بود. افرادی که برای مدت‌های طولانی احساس خستگی می‌کنند، نسبت‌به جمعیت عمومی دارای خطر بالاتر مرگ هستند و همچنین درمعرض خطر بالاتر ابتلا به اضطراب و افسردگی قرار دارند.

خستگی می‌تواند در محل کار نیز تاثیر منفی داشته باشد و عملکرد و رهبری را تحت‌تاثیر قرار دهد. بارنز اولین کسی بود که به بررسی این موضوع پرداخت که چگونه احتمال اینکه رئیس‌های دچار کم‌خوابی با کارکنان خود رفتار تندتری داشته باشند، بیشتر است. او می‌گوید: «آن‌ها با خودکنترلی کمتری وارد کار می‌شوند و احتمال اینکه درگیر سرپرستی سوءاستفاده‌گرایانه شوند، بیشتر است.»

خستگی می‌تواند پیامدهای ویرانگری نیز داشته باشد. در بریتانیا، خستگی علت اصلی ۲۰ درصد تصادفات در جاده‌های اصلی است. خطای انسانی مرتبط با خستگی یا کمبود خواب نیز همراه با عوامل دیگر در بسیاری از فجایع ناشی از انسان ازجمله حادثه انفجار شاتل فضایی چلنجر و نشت نفت اکسون والدز دخیل بوده است.

رانجانا مهتا، استاد مهندسی صنایع و سیستم‌ها در دانشگاه ویسکانسین مدیسون که به مطالعه خستگی شغلی مشغول است، می‌گوید: «خستگی در زمینه کارهای مرتبط با استخراج نفت و گاز، چه در خشکی و چه در دریا منجر به فجایع قابل‌توجه، تلفات جانی، خسارت‌های اقتصادی و مشکلات زیست محیطی شده است که هنوز درگیر آن‌ها هستیم.»

اما خواب کافی فقط بخشی از معادله است. کیفیت خواب نیز اهمیت دارد. ویتمور می‌گوید: «خواب بهتر ولی کوتاه‌تر بهتر از خواب طولانی‌تر اما بی‌کیفیت است. اگر خوابتان مرتبا قطع شود، احساس شادابی کمتری خواهید کرد.»

وقتی می‌خوابیم، مغز فرایندهای خارجی را متوقف می‌کند. نورون‌های درحال استراحت فضایی برای مایع مغزی‌نخاعی که اطراف مغز را احاطه کرده است، ایجاد می‌کنند تا مواد زائدی مانند پلاک‌های چسبنده آمیلوئید بتا را که با بیماری آلزایمر ارتباط دارد، پاک‌سازی کنند. این سیستم پاک‌سازی مواد زائد سیستم گلیمفاتیک نامیده می‌شود. طی خوابی که به‌طور مداوم قطع می‌شود و موثر نیست، سموم زیادی از مغز پاک نمی‌شوند.

دانیل جین بلوم، روانشناس خواب و استادیار پژوهشی در دانشگاه نیویورک شانگهای می‌گوید سیستم گلیمفاتیک ما هر روز در زمان مشخصی از روز بهترین عملکرد را دارد، بنابراین بهتر است در ساعات منظمی خواب عمیق داشته باشید.